فحل شدن گربه؛ علائم، رفتارها، زمانبندی و نکاتی که هر صاحب گربه باید بداند
فحل شدن یا دورهی جفتخواهی گربه یکی از مهمترین مراحل طبیعی در چرخهی تولیدمثل این حیوان است. بسیاری از صاحبان گربهها زمانی متوجه اهمیت این موضوع میشوند که گربهی آرامشان ناگهان رفتاری عصبی، پرصدا و متفاوت از همیشه نشان میدهد. فهمیدن اینکه گربه چه زمانی وارد دورهی فحلی میشود و چگونه باید از او مراقبت کرد، نهتنها به سلامت حیوان کمک میکند، بلکه باعث ایجاد رابطهای بهتر میان گربه و صاحبش میشود. در این مقاله از دامپزشکی آلفا رفسنجان، به شکل مفصل دربارهی علائم فحل شدن گربه، رفتارهای رایج، چرخهی فحلی و توصیههای کاربردی صحبت میکنیم.
فحل شدن گربه چیست؟
فحل شدن دورهای است که گربه ماده از نظر هورمونی آمادهی جفتگیری و بارداری میشود. این روند کاملاً طبیعی است و سن، نژاد، شرایط محیطی و حتی طول روز (نور خورشید) روی شدت و تعداد دفعات آن تأثیر میگذارند. گربهها برخلاف بسیاری از حیوانات، فصل جفتگیری مشخصی ندارند و در صورتیکه شرایط مناسب باشد، ممکن است در طول سال چندین بار وارد فاز فحلی شوند.
سن شروع فحل شدن گربه
بیشتر گربههای ماده بین ۵ تا ۹ ماهگی اولین فحلی را تجربه میکنند. البته عوامل زیر در این سن تأثیر دارند:
-
نژاد: نژادهای شرقی مثل سیامی و بنگال زودتر فحل میشوند (گاه از ۴ ماهگی).
-
وزن و سلامت بدن: گربههای لاغر دیرتر وارد سیکل فحلی میشوند.
-
شرایط نوری: اگر گربه در جایی با نور طبیعی زیاد زندگی کند زودتر فحل میشود.
-
زندگی در کنار گربه نر: موجب فعالتر شدن سریعتر سیستم تولیدمثل میشود.
چرخه فحلی گربه چطور کار میکند؟
چرخه فحلی گربه ماده معمولاً شامل چند مرحله است:
۱. پیشفحلی (Proestrus)
مدت: ۱ تا ۲ روز
در این مرحله گربه هنوز برای جفتگیری آماده نیست اما رفتارهای اولیه ظاهر میشوند.
۲. فحلی یا جفتخواهی (Estrus)
مدت: ۴ تا ۱۰ روز
این همان زمانی است که رفتارهای مشخص و پر سروصدای گربه شروع میشود. اگر در این زمان جفتگیری اتفاق بیفتد، احتمال بارداری بسیار زیاد است.
۳. پسفحلی (Interestrus)
مدت: ۱ تا ۳ هفته
اگر جفتگیری انجام نشود، گربه پس از چند روز دوباره وارد فحلی بعدی میشود.
۴. بیفحلی فصلی (Anestrus)
این حالت بیشتر در گربههایی دیده میشود که در محیطهایی با نور کم زندگی میکنند. در محیطهای شهری و آپارتمانی معمولاً فحلی در تمام سال تکرار میشود.
مهمترین علائم فحل شدن گربه (با جزئیات کامل)
در ادامه، رایجترین و واضحترین نشانههای فحل شدن گربه را یک به یک توضیح میدهیم.
۱. میومیو و صداهای بلند و غیرعادی
یکی از نخستین نشانهها، گریهکردن و صداهای ممتد است. این صداها معمولاً عمیق، طولانی و شبیه ناله هستند. گربه با این کار تلاش میکند گربههای نر را به سمت خود جذب کند.
ویژگیهای این صداها:
-
تکرار شونده
-
تن بلند و غیرمعمول
-
بیشتر در شبها
-
همراه با بیقراری
۲. مالیدن بدن به زمین، دیوار و پاهای شما
گربه در دوره فحلی تمایل شدیدی به مالیدن بدنش دارد. این حرکت باعث پخش شدن بوی بدن و فرومونهای او میشود.
نشانهها:
-
غلت زدن روی زمین
-
کشیدن بدن روی لبه مبل
-
مالیدن سر و صورت به اشیاء
-
دم بالا و لرزیدن انتهای دم
| نکات مهم مراقبت از انواع نژاد گربه در فصل سرد که نمیدانید!! |
۳. حالت عجیب بدن (حالت لردوزیس)
مشخصترین رفتار فحلی، حالتی است که گربه کمر را خم میکند، باسن را بالا میدهد و دم را به کنار میبرد. این دقیقاً حالت پذیرش جفتگیری است.
معمولاً همراه با:
-
پا زدنهای سریع
-
لرزش کمر
-
نالههای ریتمیک
۴. بیقراری و راه رفتن زیاد
گربه در این زمان نمیتواند آرام بگیرد. مدام دور خانه میچرخد، کنار پنجره میایستد و تلاش میکند بیرون برود.
۵. کاهش اشتها
برخلاف بیماریها، در فحلی کاهش اشتها همراه با سرزندگی و فعالیت زیاد است.
۶. توجه شدید به محیط بیرون و فرار از خانه
گربه در این دوره تلاش میکند از در، پنجره یا حتی بالکن خارج شود. این رفتار برای پیدا کردن گربه نر است.
۷. تمیز کردن بیش از حد ناحیه تناسلی
در فحلی ترشحات شفاف و کمی رطوبت در این ناحیه دیده میشود و گربه زیاد آن را تمیز میکند.
| علائم بیماری در گربه چیست؟ مواردی که باید حتماً بدانید! |
چند اشتباه رایج درباره فحل شدن گربه
- فحل شدن، بیماری نیست
اگرچه علائمش ممکن است عصبیکننده باشد اما یک روند طبیعی بدن گربه است.
- دادن داروهای انسانی برای آرامسازی گربه خطرناک است
هرگونه استفاده از داروی آرامبخش باید با نظر دامپزشک باشد.
- فحلی در گربهها با خونریزی همراه نیست
برخلاف سگها، گربهها هنگام فحلی نباید خونریزی داشته باشند. اگر خونریزی دیدید، احتمالاً مشکل پزشکی وجود دارد.
گربه در دوره فحلی چند روز طول میکشد؟
بهطور میانگین هر دوره ۷ روز طول میکشد، اما اگر جفتگیری نداشته باشد، چند روز بعد دوباره دوره جدید شروع میشود. برخی گربهها ممکن است در ماه دو یا سه بار فحل شوند.
چگونه در دوره فحلی از گربه مراقبت کنیم؟
در این بخش چند راهکار کاملاً عملی و واقعی ارائه میشود که معمولاً در خانه جواب میدهند:
۱. محیط آرام ایجاد کنید
نور کم، کاهش سر و صدا و محیط آرام باعث استرس کمتر و تحریکپذیری پایینتر میشود.
۲. بازی کردن زیاد
بازی کردن به تخلیه انرژی و کاهش بیقراری کمک میکند.
۳. کاهش دسترسی به پنجرهها و خروجیها
گربههای فحل بسیار کنجکاو میشوند و احتمال فرارشان زیاد است.
۴. برس کشیدن و تماس بدنی ملایم
برخی گربهها در این دوره نوازش را بیشتر میپذیرند و با لمس آرام کمر و پشتشان بهطور موقت آرام میشوند.
۵. استفاده از اسپریها و دیفیوزرهای آرامبخش مخصوص گربه
محصولاتی مثل “Feliway” میتوانند اضطراب گربه را کاهش دهند.
۶. توجه بیشتر
در دوره فحلی گربه به توجه عاطفی بیشتری نیاز دارد. بهتر است کمی بیشتر از همیشه کنار او باشید.
| استرس در سگ و گربه و علائم آن چیست؟ آموزش مدیریت استرس |
روشهای کنترل فحل شدن: عقیمسازی یا راهکارهای غیرجراحی
بهترین و سالمترین راه برای جلوگیری از فحلیهای مداوم، عقیمسازی است.
مزایای عقیمسازی:
-
جلوگیری از سرطانها و عفونتهای رحمی
-
حذف کامل فحلی
-
جلوگیری از بیقراری و استرس مداوم
-
افزایش طول عمر
-
جلوگیری از بارداری ناخواسته
روشهای غیرجراحی (کمتوصیهشده):
برخی داروها برای کنترل فحلی وجود دارند اما به دلیل عوارض شدید هورمونی، معمولاً پیشنهاد نمیشوند.
چه زمانی باید گربه را نزد دامپزشک برد؟
اگر علائمی مثل موارد زیر دیده شود، مسئله فحلی نیست و باید فوراً به دامپزشک مراجعه کنید:
-
خونریزی
-
تورم غیرطبیعی
-
بیحالی شدید
-
تب یا بیاشتهایی چندروزه
-
درد هنگام لمس
جمعبندی
فحل شدن بخشی جدانشدنی از زندگی گربههای ماده است و شناخت آن باعث میشود بهتر بتوانید رفتارهای حیوان را مدیریت کنید. آگاهی از علائم فحل شدن، مدت زمان چرخه، مراقبتهای لازم و روشهای کنترل به شما کمک میکند محیطی سالمتر و کماسترستر برای حیوان خانگیتان فراهم کنید. اگر قصد نگهداری طولانیمدت گربه دارید و نمیخواهید تکرار این چرخهها آزاردهنده باشد، عقیمسازی بهترین، سالمترین و کمخطرترین انتخاب است.